Kunstjes

Van kunstjes vinden veel hondeneigenaren: “dat hoeft mijn hond niet te doen, al die onzin”. Wat jammer! Want door die houding missen die baasjes een heleboel. Erger nog: hun hond ook!

Kunstjes zijn leuk!

Met het aanleren van kunstjes kun je veel plezier beleven met je hond. Er zit geen dwang voor perfectie achter, je kunt meestal lachen om zijn mislukte pogingen het gedrag onder de knie te krijgen, je gaat heerlijk ontspannen met je hond om.

Je hond vindt het daardoor ook heel leuk om te doen, zeker als er van alles te verdienen valt! Tenzij het ze tegen wordt gemaakt door mopperen of dwang, vinden de meeste honden het leren van iets nieuws hoe dan ook geweldig leuk. Ook voor gevorderde of oudere honden, die op gehoorzaamheidsgebied niets meer te leren hebben, kan het leren van nieuwe kunstjes weer veel extra plezier in het leven brengen. Joepie, leuk samen met de baas iets nieuws doen!

Kunstjes zijn nuttig!

Kunstjes zijn op vele manieren nuttig. Doordat je plezier hebt met je hond, leer je hem meer waarderen, en de hond jou. Onzekere honden kunnen van kunstjes veel zelfvertrouwen krijgen omdat ze op een leuke manier succes boeken en nieuwe dingen leren. Wat al te zekere honden kunnen leren dat samen met de baas en voor de baas leuke dingen doen heel fijn is, zodat ze ook in het verdere leven makkelijker luisteren.

Veel honden hebben niet alleen lichaamsbeweging nodig, maar ook mentale stimulans. Als ze niet voldoende hun koppie moeten gebruiken, gaan ze de behoefte die ze hieraan toch hebben op andere, vaak zeer ongewenste manieren bevredigen. Geef dit soort honden steeds weer nieuwe dingen te leren. Geef ze bovendien ook iets om te puzzelen om hun eten te krijgen, bijvoorbeeld door ze het voer in voerballen of -kubussen aan te bieden. Hierdoor verbruiken ze die mentale energie en komen ze meer tot rust.

Soms kunnen bepaalde kunstjes zeer goed van pas komen als je last hebt van je gezondheid. Zo heb ik mijn Dalmaat geleerd om voorwerpen op te pakken en in mijn hand te leggen. Ook opruimen kun je een hond leren: voorwerpen naar een doos brengen. En voor wie niet steeds op wil staan uit zijn luie stoel: leer je hond de deur dicht doen!

Door kunstjes kun je andere mensen een enorm plezier doen. Bijvoorbeeld zieke mensen of bange kinderen, die door die malle kunstjes weer wat lol kunnen krijgen in het leven of in honden zelf. En misschien kunnen kunstjes ook helpen om mensen in je omgeving honden in een wat positiever daglicht te laten zien, en minder als op de stoep poepende blafmachines.

Tenslotte is het aanleren van kunstjes een leuke manier om je hond veel beter te leren kennen. Je leert bijvoorbeeld hoe je hem kunt motiveren om iets te doen, hoe lang achter elkaar hij kan oefenen, hoeveel herhaling hij nog leuk vindt en hoe snel hij iets nieuws leert.

Tips voor het aanleren

Zoals gezegd vinden de meeste honden het erg leuk iets nieuws te leren – als het maar leuk wordt aangeleerd. Heel belangrijk is dat de hond goed gemotiveerd is om iets te leren. Dat gaat altijd nog het beste met een beloning waar hij graag wat voor wil doen. Dat kunnen voertjes zijn (van eigen brokken tot biefstuk) of speeltjes en spelen met de baas. En dan zijn er nog honden die genoegen nemen met een knuffel of een lovend woord. Bijzonder zeldzaam, maar deze honden bestaan. De overgrote meerderheid verlangt echter een wat betere beloning. Wat ook belangrijk kan zijn, is het geven van een zogenoemde ‘jackpot’. Als de hond ineens heel snel iets doorheeft, of na veel moeite eindelijk een doorbraak heeft, kun je hem extra verwennen met bijvoorbeeld extra lekkere of extra veel koekjes, of een uitgebreid spelletje waarvan je weet dat hij dit geweldig vindt. Hierdoor zal hij die doorbraak beter onthouden.

Als je een nieuw kunstje gaat aanleren, zorg je dat er niet te veel afleiding is. Dan heeft je hond alle aandacht voor jou en leert hij des te sneller. Als hij het gedrag aardig kent, is meer afleiding mogelijk. Wel kan het zijn dat je dan even helemaal opnieuw moet beginnen met aanleren (ik noem dat altijd ‘even opnieuw uitleggen’, maar je zult zien dat je hond het de tweede keer veel sneller door heeft.

Een betrekkelijk simpel gedrag zoals een poot geven, kun je in één stap aanleren. Wil je een ingewikkelder gedrag, kun je het beter stap voor stap aanleren. Breek de oefening op in onderdelen. Om de hond bijvoorbeeld plat te leren liggen (helemaal op zijn zij), zal hij eerst al moeten willen gaan liggen (af gaan). Als je hem vervolgens in één keer op zijn zij wilt lokken met een brokje, heb je goede kans dat dit nog te ingewikkeld is en je hond ontmoedigd raakt en het opgeeft. Dus beloon je hem beter al een paar keer in tussenfasen. Bijvoorbeeld als hij in plaats van in een sfinx-houding, meer op 1 heup gaat liggen. Daarna beloon je hem als hij net een beetje meer overhelt. De volgende stap kan zijn dat hij bijna op zijn zij ligt, maar dat zijn kop nog omhoog gericht is. De laatste stap is dan dat hij helemaal plat ligt, met zijn kop op de vloer. Voorkom dus dat je hond het opgeeft, en beloon hem voor tussenstappen. Daarmee boek je uiteindelijk veel sneller.

Uiteraard is clicker-training een geweldige manier om kunstjes aan te leren. Met de clicker (of een woordje, of een tongklak, al werkt de clicker beter) kun je je hond precies vertellen: “DAT was goed, DAARVOOR krijg je nu een beloning”. De hond heeft sneller door wat je van hem verwacht, en een doorgewinterde clickerhond zal systematisch uitproberen wat de volgende stap nou is. (Meer informatie over de clicker-methode vind je in de artikelen: Clicker-training: dolfijntraining voor je hond, Clicker-tips en Veelgestelde clicker-vragen).

Beslist niet doen!

Net als mensen vinden honden het absoluut niet prettig om in positie geduwd of getrokken te worden. Het wekt alleen maar weerstand.

Waar je ook op moet letten, is dat je niet te lang doorgaat. Probeer voor of op een hoogtepunt te stoppen. Train dus steeds heel kort, hooguit 3-5 minuten – bijvoorbeeld tijdens een televisiereclame! Dan heeft de hond er de volgende keer nòg meer zin in.

Probeer ook niet te lang door te gaan met het lokken met een voertje. Lok zo snel mogelijk met een lege hand of helemaal niet meer. Desnoods doe je op dat moment even een paar stapjes terug met je oefeningetje, zodat je hond duidelijk merkt dat het volgen van die lege hand zeker loont! Als je te lang met koekjes blijft werken, zal de hond er zo afhankelijk van worden, dat je hem er bijna niet meer vanaf krijgt.

Straf (mopperen of zelfs ongeduldig zuchten) de hond beslist niet voor fouten als je een kunstje traint. Het is absoluut onnodig en bederft de pret voor jullie allebei. Als je beloning goed genoeg is (in de ogen van je hond, jouw mening telt hierbij niet !!!), zal hij er graag voor werken. Als iets niet goed gaat, deed hij het zeker niet expres. Door straf raakt je hond verward, teleurgesteld, onzeker, dwars, enzovoort. Wat het effect ook is, de volgende keer zal je hond beslist niet meer zoveel zin hebben in dat kunstje.

Als je boos dreigt te worden tijdens een training, stop dan ook onmiddellijk. Zet voor jezelf een kopje koffie of thee, bedenk waarom het fout ging en verzin een manier zodat het volgende keer wel goed mòet gaan.

Maar wat is een kunstje eigenlijk?

Een kunstje is iets dat de hond leert te doen, vaak op aanwijzing van de baas, waarvoor hij dikwijls een beloning verdient. In hoeverre verschilt dit van een gewone gehoorzaamheidsoefening?

Voor jee hond maakt het niets uit of het om een kunstje gaat of om een gehoorzaamheidsoefening. Alleen wordt het ene vaak veel leuker aangeleerd dan het andere. De eisen worden minder snel opgeschroefd, en de baas legt de hond bij een kunstje vaak minder druk op. Het verschil zit hem dus niet in de oefening zelf, maar in de manier van aanleren en onderhouden van de oefening. Dus als je merkt dat je hond kunstjes veel leuker vindt om te doen dan gehoorzaamheidsoefeningen: leer die ‘serieuze’ oefeningen dan als een kunstje aan!

Wat voor kunstjes?

Een lijst met boeken of websites zal al snel verouderen. Spelen met je hond is echter “hot” en via Mediaboek (gespecialiseerd in dierenboeken) of Bol.com kun je zien wat er zoal verkrijgbaar is op dit gebied. Maar ook op videosites als Youtube vind je vaak allerlei leuke dingen om je hond aan te leren, vaak nog met aanwijzingen hoe je dit kunt aanpakken – goeie kanalen zijn bijvoorbeeld die van Brigitte van Gestel of Emily Larlham (Kikopup).

Bedenk wel àltijd of een oefening voor jouw hond wel geschikt is, qua bouw en fitheid.

Geniet van het trainen, samen met je hond!

Sandra Hurkmans